Çiriş Otu: Van'ın vazgeçilmez lezzeti olduğunu biliyor muydunuz?

Van ilinde yaylalarda toplanan ve sofraların eşsiz lezzetlerinden olan çiriş otunu Van halkı değerlendirdi.

Van halkının sofralarını süsleyen çiriş otu hakkında bilinmeyen gerçekleri ve tarihçesini sizler için araştırdık.

Van’da birçok ailenin sofralarında yerini alan çiriş otu hakkında birçok bilgi içermektedir. İddiaya göre; sağlık açısından çok faydalı ve ilkbahar aylarında çıkan ot türlerindendir. Her ne kadarda ismi farklı bilinse de annelerimiz bu ota yabani ot olarak da bilinir. Van Haber gazetesinin araştırmasında; C vitamini ve idrar sökücü yönlerinin olduğunu da bilinir. 

Eyşan Yetkin - Özel haber 

VAN HALKINA ÇİRİŞ OTUNU SORDUK

Van halkına çiriş otunu sorduğumuzda dağların eteklerinde yetişen ve kısa süre çıkan yabani ota dikkat edilmesi gerektiğini de söylenilmektedir. Birçok kişi ise; çiriş otunun ne olduğunu bilmez.

Van halkının yanıtları ise;”Çiriş otu genelde dağların eteklerinde ve ılıman iklimde yetişiyor… Bizler uzun süredir yemedik ama çok lezzetidir. Genelde annem yemeklerde kullanırdı. Bizlerde onun lezzetline doyamazdık.”denildi.

Bir başka vatandaş,”Öncelikle Vanhaber ailesine teşekkür ederiz. Van’da bilinmeyen konuları güncel Van haber gazetenizde yayına alıyorsunuz. Son zamanlarda memleketin yarasına ve sıkıntılarına değiniyorsunuz. Siyasetten çok Van halkının haberlerini yaparak bizleri aydınlatıyorsunuz. Çiriş otunun birçok faydaları vardır. Her ne kadarda günümüzde pek yenilmezse de büyüklerimiz afiyetle yemeye devam ediyor… Çünkü onlar sağlıklı beslenmeyi çok iyi biliyorlar… Bizlerde bugünden sonra çiriş otunu yani yabani otu tüketeceğiz. Van’da sezonu başlayan çiriş otunu başka ülkelere ihracatı yapılabilir.”denildi.

ÇİRİŞ OTU HAKKINDA MERAK EDİLENLER…

Çiriş ya da Çiriş otu (Asphodelus), Asphodelaceae familyasından Asphodelus cinsinin oluşturan bitki türlerinin ortak adı. Mart ve Nisan aylarında yeşil yaprakları topraktan yeni çıkarken dağlardan toplanan çiriş otu sebze olarak satılır ve çok miktarda tüketilir. Çirişli börek, çorba, sulu yemek ve pilav yapılır. Kendine has bir kokusu vardır.

Bitkiler, ağırlıklı olarak fotosentetik ökaryot canlılardır. Tarihsel olarak bitkiler alemi, algler ve mantarlar da dahil olmak üzere hayvan olmayan tüm canlıları kapsarken, günümüzde mevcut tüm tanımlamalar prokaryotları, mantarları ve bazı algleri hariç tutar. Tanımlamalardan birine göre: Çiçekli bitkiler, kozalaklı bitkiler ve diğer açık tohumlular, eğrelti otları ve benzerleri, boynuz otları, ciğer otları, kara yosunları ve yeşil algler hep birlikte Viridiplantae (Latince "yeşil bitkiler") adı verilen kladı oluştururlar. Buna kırmızı ve esmer algler dahil değildir.

Bitkilerin çoğu çok hücreli canlılardır. Yeşil bitkiler; enerjilerinin çoğunu, siyanobakterilerle endosimbiyoz sonucu oluştuğu düşünülen kloroplastları aracılığıyla, fotosentez yoluyla, güneş ışığından elde ederler. Kloroplastlar, bitkilere yeşil rengini veren klorofil a ve b'yi içeri. Bazı bitkiler parazitik veya mikotropiktirler ve normal miktarlarda klorofil üretme ya da fotosentez yapma yeteneklerini kaybetmişlerdir ancak yine de çiçekleri, meyveleri ve tohumları vardır. Bitkilerde eşeysiz üreme yaygın olarak görülmesine karşın eşeyli üreme ve nesillerin değişimi karakteristik özellikleridir.

320,000 civarında bitki türü vardır ve bunların büyük çoğunluğu (260,000 ila 290,000 kadarı) tohum üretir. Yeşil bitkiler, Dünya'nın moleküler oksijeninin önemli bir bölümünü üretirler ve ekosistemlerin çoğuna temel teşkil ederler. Tahıl, meyve ve sebze üreten bitkiler insan beslenmesinin temelini oluştururlar ve binlerce yıldır evcilleştirilmektedirler. Bitkilerin; süsleme amacıyla, yapı malzemesi olarak, yazı malzemesi olarak ve kültürel açıdan birçok kullanımı vardır. Ayrıca bitkiler, ilaçlar ve psikoaktif maddeler için çok önemli bir kaynaktır. Bitkiler konusunda yapılan bilimsel çalışmalar biyolojinin bir alt dalı olan botaniğin konusudur.

Baharın gelmesiyle etraf yeşilleniyor, doğa o derin kış uykusundan uyanıyor diye sevinip duruyoruz ya...

İşte o sevincimizi katlayan en önemli nedenlerden biri de faydalarından doya doya yararlanabileceğimiz çeşit çeşit bitkiye kavuşmamız aslında.

Enginarlar, bezelyeler, barbunyalar zaten hep bildiklerimiz, en sevdiklerimiz. Ama çok bilinmeyen, gizli kalmış daha niceleri var.

Mesela bugün tüm yönleriyle anlatacağımız çiriş otu var. Tam da şu sıralar tezgahlara doluşmaya başladı. Biz de istedik ki bilenlere bir kez daha hatırlatalım, bilmeyenlerinse onu keşfetmesini sağlayalım.

Önce ne olduğunu bilmeli: Çiriş otu nedir?

Beyaz çiçekleri sayesinde hemen tanınabilen çiriş, otsu bir bitki. Tüketim için kullanılan çiçeksiz kısmı pırasaya çok benzediği için halk arasında yaban pırasası ya da dağ pırasası olarak anılabiliyor.

Bunun dışında çiriş, farklı yörelerde kirkiş otu, kirgiç ya da güllük olarak da biliniyor.

Nerelerde yetişiyor derseniz, kendisi Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde de, Ege ve Akdeniz'de de yetişebiliyor. Anlayacağınız birçok hava koşuluna karşı tahmin edebileceğinizden daha dayanıklı.

Son olarak onu hangi zaman aralıklarında bulabileceğinizi de söyleyelim: Çiriş otu tam da şu sıralar, yani nisan-mayıs arası tezgahlardaki yerini alıyor.

Peki, tükettiğimizde vücudumuza neler sağlıyor: Çiriş otunun faydaları

C vitamini açısından zengin olduğu için bağışıklık sistemini güçlendirerek vücudu hastalıklardan koruyor. Adet düzensizliklerinin azalmasına, regl döneminin düzenli bir şekilde devam etmesine yardımcı oluyor.

Aynı şekilde vajinal akıntı sorununun azalmasına ve zamanla bitmesine destek veriyor.
İdrar yolu enfeksiyonlarının daha hızlı bir şekilde geçmesine yardım ediyor.

Çiriş otunun suyu sivilce ve egzama gibi cilt sorunlarının iyileşme sürecine katkı sağlıyor.
Yine içindeki vitaminler sayesinde çiriş otu, saç dökülmelerini azaltıyor, saç köklerinin daha güçlü olmasına destek oluyor.

Saçkıran gibi daha ciddi saç sorunlarının da iyileşmesinde önemli rol oynadığı biliniyor.
Basur rahatsızlığının tedavisinde olumlu etkilerde bulunuyor.
Emziren kadınların sütlerinin artmasına yardımcı oluyor.

Nereden bulacağız, nasıl kullanacağız: Çiriş otu nasıl tüketilir?

Çiriş otu, yukarıda da söylediğimiz gibi Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Ege ve Akdeniz bölgelerinde bol bol yetiştiriliyor. Tezgahlara çıkma zamanı da nisan-mayıs ayları olduğu için şu sıralar semt pazarlarında, manavlarda ve marketlerin manav reyonlarında bulunabiliyor.

Çiriş otunu aldıktan sonraysa dilerseniz çeşit çeşit kavurmasını dilerseniz de farklı malzemelerle zenginleştirebileceğiniz otlu börekler yapabiliyorsunuz. Onu yemeklerde kullanmak sizin yaratıcılığınızla şekillenebiliyor anlayacağınız.

Çayını yapmak isterseniz de yapraklarını kaynar suda demliyor, ardından biraz ılımasını bekleyip balla karıştırarak tüketebiliyorsunuz.

Saç sağlığınız için yararlanacaksanız bol suda demleyip çıkan su biraz ılıdıktan sonra içine 3-4 yemek kaşığı sirke ekleyerek saçlarınızı yıkarken durulama suyu olarak kullanabiliyorsunuz. Tabii saçlarınızı bu karışımla duruladıktan sonra son bir kez duru suyla durulamayı da ihmal etmiyorsunuz.

Son olarak eğer egzama ya da sivilce tedavisi için harici olarak değerlendirecekseniz yine çiriş otunu demleyip çıkan suyu temiz bir bezle sorunlu bölgeye uygulayabiliyorsunuz.

En mühim konulardan biri: Çiriş otunun zararı, yan etkisi var mı?

Çiriş otunun ne olduğunu, ne işe yaradığını ve nasıl kullanılacağını öğrendiğimize göre, onu kullanmadan önce bilmemiz gereken son bir mühim konu var: Çiriş otunun zararları.

Özellikle daha önce hiç yemeyenlerin içi rahat olabilir çünkü çiriş otunun bilinen hiçbir zararı yok. Ancak faydalarından da anlayabileceğiniz gibi kendisi idrar söktürme konusunda oldukça başarılı olduğundan, fazla tüketildiğinde bu durum rahatsız edici boyutlara ulaşabiliyor.

Bu nedenle her şeyde olduğu gibi çiriş otunda da aşırıya kaçmamak gerekiyor.

Uyarımızı da yapmadan bitirmeyelim, eğer ciddi bir rahatsızlığınız ya da alerjiniz varsa ve daha önce hiç çiriş otu tüketmediyseniz elbette öncesinde mutlaka doktorunuza danışın ve onun önerdiği miktarda ve şekilde çiriş otu tüketin. Doktorunuzun tavsiyeleri dışında hiçbir şey yapmayın, aman diyelim. Sağlık bu, ihmale, ciddiye almamaya gelmez.

Van Gazetesi , Van Haber , Van Haberleri , Çiriş otu , otlar