Yurt dışına Kaçırılan Türkiye filmleri

Armağan Çağlayan'ın sunduğu 'Uçuk Kaçık Masallar' da bugünün konusu 'Yurtdışına Kaçırılan Türk Filmleri'oldu.

Armağan Çağlayan, “Kara kutu deyince herkesin aklına uçak gelir. Ancak Türkiye bu tanımlamayı 1895 yılında başka şekilde hafızalara kazır. Dünyada ilk sinema gösterisini yapan dünya kardeşlerin yanında çalışan Aleksin Drovo eline bir kara kutu alarak İzmir’in Haliç’inde derinliklerini çekerek bu çektiği görüntüleri Yıldız Sarayı’na kurulan ilk sinema perdesi ile halkına seyrettirir. Romanya doğumlu Polonyalı Sigmund Fiber Türk sinemasının ilklerini yapan olur. 1917 yılında savaş sebebiyle sınır dışı edilen, Türk sinemasının ilk filmini ve belgeselini yapan kişi unvanını alır. 

GELİN BİRAZ DA TÜRK SİNEMASI’NIN İLKLERİNDEN BAHSEDELİM

Birds Beyoğlu’ndaki bir haneden bir sinema perdesi koyarak ilk halka açık sinema yapan kişi olur. Onun sayesinde şimdilerde TRT’ye ait olan Tepebaşı’ndaki Pata isimli binada Türk sinemasının ilk gösterimi yapılan salon olma özelliği kazanır. Resmi tarihe göre Fuat Uzkınay tarafından çekilen Rus abidesinin yıkılışı filmi Türk sinemasında çekilmiş ilk belgesel filmlerden bir tanesi kabul edilir. Fakat bu yıkılan Rus abidesinin kopyaları Türkiye’de bulunamaz. İşte bu kopyaların bulunamaması bu film hakkında çeşitli tartışmalara neden oldu. 

Van Gazetesi - Özel haber

İLK FİLMLER; “İP EĞİREN KADINLAR VE BÜYÜKANNE DESPİNA”

Bu film gerçekten çekilmiş midir yoksa çekilmemiş midir?  Su Avcısı filminin kopyalarının bulunamaması sebebiyle bir kısım tarihçiler Manaki Kardeşlerin 1905’te çektiği iki filmi Türk sinemasının ilk filmleri kabul edilirler. Bu filmler şunlardır; İp Eğiren Kadınlar ve Büyükanne Despina’dır. Türk sinemasında ilk gösterim Mürebbiye filmine yapılır. 

İlk gala ise 1957 yılına kadar beklenir. 1950 yılında başrolünde Cahide Sonku’nun oynadığı Vatan ve Namık Kemal için bütün devletin üstlerinin katıldığı bir özel gala düzenlenir. 1923 yılında Muhsin Ertuğrul tarafından çekilen Leblebici Horhor Ağa filmi Venedik film festivalinden ödülle dönen ilk Türk filmi olur. 1963 yılında ise Susuz Yaz filmi Berlin’den altın ödülü kazanır. 

İLK KORKU FİLMİ,“DRAKULA İSTANBUL’DA”

Drakula İstanbul’da Türk sinemasında çekilen ilk korku filmi olma özelliği taşıyor. Ancak 1948 yılında çekilen Çığlık filminin ortaya çıkmasıyla ilk korku filmi unvanı Drakula İstanbul’da filminde Çığlık filmine geçer. Sinema tarihçileri bu iki filmi de korku filmi olarak değil komedi filmi olarak nitelendirir. 

Ancak bu eleştirilere rağmen Drakula İstanbul’da filmi bazı durumlarda öncülük etmektedir. Mesela filmin başrolünde oynayan Atıf Kaptan’ın uzun köpek dişleri neredeyse Hollywood’a öncü olur. İl korku filmi Çığlık ’tan bir devrim olarak söz edilir. 

İLK POLİSİYE FİLMİ,“YILMAZ ALİ”

Daha sonra çekilecek olan birçok filme ilham olan bir film vardır: Yılmaz Ali. Yılmaz Ali filminde zengin bir kadın ölür. Yılmaz Ali isminde bir polis genç bir gazeteci kız ile birlikte katili bulmaya çalışır ve olayları araştırır. Bu da Türk sinemasındaki milatlardan bir tanesidir. Türk sinemasındaki bol aksiyonlu filmleri ilki işte bu Yılmaz Ali filmidir. 

Filmde tiyatro kökenli olmayan oyuncular oynamıştır. Filmin başrolünde Suavi Tedü vardır. Tedü Türk sinemasının ilk jönlerinden bir tanesidir. Fakat Ayhan Işık kadar star olamamıştır. Ayrıca Yılmaz Ali filmi Türk sinemasının ilk polisiye filmidir. 

İLK FİLM KAHRAMANI; “BİRCAN EFENDİ VEKİLLER”

Türkiye’nin dizi halinde çekilen ilk film kahramanı 1921 yılında Bircan Efendi’dir. Çok fazla tutulunca bu filmden ki tane daha çekilmiştir. Bircan Efendi Vekiller filminde alışveriş yapan Bircan Efendinin maceraları anlatılmaktadır. Yerli şarkı denemesi olarak kabul edilen film ilk Türk komedi olarak kabul edilir.  Türk sinemasında ilk sendika 1963 yılında Metin Aksan tarafından kurulur. Sendikanın adı Sineiş’tir. Yani sinema işçileri sendikası. İlk görev gerçekleşir. 

Tam bu tarihlerde kimine göre Türk sinemasının ilk siyasi filmidir. Vedat Türkali’nin senaryosunu yazdığı Karanlıkta Uyuyanlar filminin başrollerinde Fikret Hakan ve Ayla Algan vardı. Bir boya fabrikasındaki grev sürecini işlerine bakış açısıyla anlatmaktadır. Bu film gazetelerde magazinden çok siyasi sayfalarda yer alır. Çetin Altan ve İlhan Selçuk dönemin gazetelerinde bu filmle ilgili köşe yazıları yazmışlardır. 

İLK DİNİ FİLM; “HZ. YUSUF’UN HAYATI”

1950 ve 1960’lı yıllarda Türk sineması Mısır sinemasından etkilenmeye başlamıştır. Mısır sinemasının etkileriyle birlikte Türk sinemasında yavaş yavaş arabeskin etkileri de belirmeye başlar. 1960’ın ikinci yıllarında ise Türk sinemasında Adalet Partisi’nin iktidara gelmesiyle bir dini filmler fulyası başlar.  

İlk dini film Hz. Yusuf’un hayatının anlatıldığı Hz. Yusuf’un Hayatı filmidir. Bu filmin en önemli özelliklerinde bir tanesi filmin her sabah ya da her gün çekimine başlamadan önce bütün film ekibinin topluca namaz kılmasıdır. Ayrıca bu filmin gösterime çıktığı zaman sinemada izleyicilere film başlamadan önce gül suyu dağıtılırmış. Bu çekilen dini filmler Türk sinemasına Yusuf Sezgin’i kazandırmıştır. 

İLK TOPLUMSAL GERÇEKÇİ FİLM; “GECELERİN ÖTESİ”

27 Mayıs darbesinden sonra Türk sinemasının ilk toplumsal gerçekçi filmi çekilir. Filmin adı Gecelerin Ötesidir. Filmde farklı beklentilere sahip yedi arkadaşın soygun hikâyesi anlatılmıştır. Filmde başrollerde şu oyuncular oynamıştır; Kalipse Kralı Metin Ersoy, Yılmaz Gruda, Erol Taş ve Kadir Savun’dur. Filmin özelliklerinden bir tanesi de dönemin yıldız oyuncularından Suphi Kader’in intihar önceki son filmi olmasıdır. 

1964 yılında çekilen Gurbet Kuşları filmi birçok açıdan Türk sinemasının iplerini içinde barındırır. Bu filmin başrollerinde Cüneyt Arkın, Tanju Gürsu ve Filiz Akın oynamıştır. Bu film Cüneyt Arkın’ın ilk filmidir. Filmde oynayan üç oyuncu da o güne kadar Türkiye’de görülmemiş bir popülerliğe ulaşmışlardır. Filmde Tahir Ağa Anadolu’dan ailesiyle birlikte İstanbul’a göçen bir ailedir.

ROMANDAN UYARLANAN FİLM; “HIÇKIRIK”

Fakat aile İstanbul’a geldiğinde büyük bir dağılma geçirir bu dağılmayla beraber hem paraları hem de bütün değer yargıları kaybolur. Bir diğer özelliği ise Antalya film festivalinde ödül alan ilk Türk filmi olmasıdır. Romanlardan birçok film uyarlanmıştır. Bunlardan bir tanesi de Hıçkırık filmidir. Bu film defalarca Türk sinemasına uyarlanmış romanlardan bir tanesidir.

Fakat Hıçkırık’ın bir özelliği daha vardır. Türk sinemasının ilk arabesk filmidir ama o dönem daha arabesk bilinmemektedir. Fakat ilk şarkılı filmi Orhan Gencebay’ın Bir Teselli Ver eserinden hareketle çekilen bir filmdir. Türk sinemasında şarkılı türkülü filmdir. Bu filmden sonra Türkiye’de acayip popüler olmuştur. Herkes bu şarkıyı söylemektedir. 

Filmin yönetmeni Lütfi Akad’tır. Bunlara rağmen film büyük bir başarısızlığa uğramıştır. 1970’li yıllarda Türk sineması bir çıkış aramaktadır. Çıkışı avantajı filminde bulur. Yani sex komedi filmlerinde bulur. Türk sinemasının ilk sex komedi filmi Beş Tavuk Bir Horoz filmidir. Bu filmler daha çok görsellik ister.”dedi.

Van Gazetesi Özel Haber – 0544 409 0328