Van'da ayçiçeği yetişir mi? – Van Haber

Son dakika Van Haber - Van’da tarım alanlarında çeşitliliğin artırılması hedeflenirken, son yıllarda kuraklığa dayanıklı yapısı ve ekonomik getirisiyle dikkat çeken ayçiçeği, üreticiler için yeni bir umut oldu. Özellikle Erciş, Muradiye, Gevaş ve Edremit gibi ilçelerde yapılan deneme ekimleri olumlu sonuçlar verirken, Ayçiçeği Van’da alternatif bir gelir kaynağı olarak öne çıkıyor.

Van’da ayçiçeği tarımı yapılabilir mi? Bu soruya bilimsel verilerle, çiftçi tecrübeleriyle ve bölgenin iklim-toprak yapısıyla cevap aradık. Halk, Van’ın ayçiçeği üretimi için ciddi potansiyel taşıdığına dikkat çekiyor. Vatandaş ise ‘toprak hazır, yeter ki destek olsun’ diyor.

AYÇİÇEĞİ VAN’DA YETİŞİR Mİ?
Ziraat mühendislerinin ve çiftçilerin ortak görüşüne göre, Van’ın birçok bölgesinde ayçiçeği tarımı mümkündür. Van’ın karasal iklimi, yüksek güneşlenme süresi ve geniş tarım arazileri, ayçiçeği için uygun bir ortam sunuyor. Sulama imkânı olan alanlarda ise verim daha da artıyor. Van Tarım ve Orman İl Müdürlüğü de ayçiçeği üretimini teşvik eden çalışmalar yürütüyor.

NELER YAPILABİLİR?
Ayçiçeğinden;

Ayçiçek yağı

Çekirdek

Hayvan yemi (pulp ve küspe)

Biyodizel

Kozmetik hammaddeleri

gibi birçok ürün elde edilebiliyor. Özellikle ayçiçek yağı, ithalata dayalı bir ürün olduğundan, yerli üretimin artırılması hem çiftçiye hem de ülke ekonomisine katkı sağlayacak.

AYÇİÇEĞİNİN YARARLARI
Kuraklığa dayanıklı bir bitki olduğundan su kaynakları sınırlı bölgeler için ideal.

Erozyonu önler, toprak yapısını korur.

Arıcılık açısından polen kaynağıdır.

E vitamini açısından zengin yağı ile sağlıklı gıda üretiminde tercih edilir.

ZARARLARI VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Ayçiçeği, aynı tarlaya sürekli ekildiğinde toprağı yorabilir. Bu yüzden nöbetleşe ekim yapılması önerilir. Ayrıca doğru sulama ve ilaçlama yapılmazsa zararlılar (özellikle ayçiçeği güvesi ve mildiyö hastalığı) ürün kalitesini düşürebilir.

ÇİFTÇİYE ÇAĞRI: YENİDEN TOPRAĞA DÖN
Vanlı çiftçiler, buğday ve arpa gibi geleneksel ürünlere ek olarak ayçiçeği üretimini denemeye başladı. Hem iç pazarda yüksek talep görmesi hem de dayanıklılığı nedeniyle ayçiçeği, Vanlı üreticiler için geleceğin stratejik ürünlerinden biri olarak değerlendiriliyor.

Van'da Ayçiçeği Yetiştiriciliği: İklim ve Toprak Uygunluğu
Ayçiçeği (Helianthus annuus), tek yıllık ve yazlık bir bitki olup, özellikle karasal iklim kuşağında ve ılıman iklimin yağışlı bölgelerinde yetiştirilmeye uygundur . Van, Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alması nedeniyle karasal iklim özelliklerine sahiptir. Bu iklim yapısı, ayçiçeği tarımı için uygun bir ortam sunmaktadır.

Ayçiçeği, güneşli ortamları seven bir bitkidir ve çiçeklenme ile tohumlanma dönemlerinde havanın bir ay kapalı olması dane verimini %30 oranında düşürebilir . Van'ın yüksek güneşlenme süresi, ayçiçeği için avantajlıdır.

Vejetasyon Süresi ve Sıcaklık İhtiyacı:

Ayçiçeği, vejetasyon periyodu boyunca (80-130 gün) toplam sıcaklık ihtiyacı 2600-2850 °C’dir . Van'da yaz aylarında sıcaklıkların bu aralıklarda seyretmesi, ayçiçeği tarımı için uygun bir ortam sağlar.

Toprak Özellikleri:

Ayçiçeği, su tutma kapasitesi yüksek, organik maddece zengin, özellikle toprak tekstürü tınlı, siltli-tınlı, siltli-killi-tınlı ve pH aralığı 6.5-7.5 arasında olan topraklarda yüksek verim potansiyeline sahiptir . Van'ın tarım arazilerinde bu özelliklere sahip topraklar bulunmaktadır.

Ayçiçeği Tarımının Van Ekonomisine Katkısı
Ayçiçeği, yağlık ve çerezlik olarak iki ana grupta yetiştirilmektedir. Yağlık ayçiçeği, bitkisel yağ üretiminde önemli bir yer tutar. Türkiye'de yağlık ayçiçeği üretimi en fazla Trakya Bölgesi'nde yapılmakta olup, illere göre en fazla Tekirdağ, Edirne, Konya, Kırklareli ve Adana'da tarımı yapılmaktadır .

Van'da ayçiçeği tarımının yaygınlaştırılması, bölge ekonomisine katkı sağlayabilir. Ayçiçeği, kuraklığa dayanıklı olması nedeniyle su kaynakları sınırlı bölgelerde tercih edilebilir. Ayrıca, ayçiçeği üretimi, hayvancılık sektörüne de katkı sağlayarak, hayvan yemi olarak kullanılabilir.

Ayçiçeği Tarımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Ekim Zamanı: Ayçiçeği, genellikle ilkbaharda ekilir. Toprak sıcaklığının 8-10 °C'ye ulaşması, çimlenme için uygundur .

Sulama: Ayçiçeği, kuraklığa dayanıklı bir bitki olmasına rağmen, özellikle çiçeklenme ve tohum dolum dönemlerinde suya ihtiyaç duyar.

Hastalık ve Zararlılar: Ayçiçeği, çeşitli hastalık ve zararlılara karşı hassastır. Bu nedenle, düzenli kontrol ve gerekli önlemlerin alınması önemlidir.

VAN'IN İKLİMİ AYÇİÇEĞİ İÇİN UYGUN
Van, Doğu Anadolu Bölgesi'nin yüksek rakımlı ve karasal iklim özellikleri taşıyan illerinden biri. Ayçiçeği ise bilindiği üzere kuraklığa dayanıklı, sıcaklık ihtiyacı yüksek bir bitki. Yaz aylarında uzun güneşlenme süresi isteyen bu bitki için Van önemli avantajlara sahip.

Tarım ile ilgilenen vatandaş, konuyla ilgili şunları söylüyor:

“Ayçiçeği, çiçeklenme ve dane doldurma dönemlerinde bol güneşe ihtiyaç duyar. Van’da yaz aylarında günlük güneşlenme süresi Türkiye ortalamasının üzerinde. Bu da ürünün gelişimi için önemli bir avantaj. Ayrıca topraklarımızın büyük kısmı tınlı yapıda; bu da kök gelişimini ve su tutma kapasitesini destekliyor.”

BİLİMSEL VERİLER NE DİYOR?
Ayçiçeği yetiştiriciliği için vejetasyon süresince (yaklaşık 120 gün) 2600–2850 °C ısı birikimi gerekiyor. Van’da özellikle Temmuz-Eylül arası bu sıcaklık aralığı yakalanabiliyor. Ayrıca ayçiçeği pH aralığı 6.5-7.5 olan toprakları tercih ediyor. Van’ın tarım arazilerinde bu aralık büyük ölçüde mevcut.

Vatandaş, şunları belirtiyor:

“Ayçiçeği, hem çerezlik hem de yağlık olarak iki temel üretim amacına sahiptir. Türkiye'nin yağ açığını kapatmak için ayçiçeğine olan talep her yıl artıyor. Van gibi potansiyeli yüksek ama kullanılmayan alanlarda ayçiçeği üretimi ciddi katkı sağlar.”

BÖLGE EKONOMİSİNE KATKI SAĞLAYABİLİR
Van’da tarım ürünleri çeşitliliği sınırlı kalmış durumda. Başlıca ürünler arasında arpa, buğday ve yonca yer alıyor. Bu tek yönlü üretim modeli hem üreticiyi hem de pazarı zorluyor. Ayçiçeği, gerek endüstriyel değeri gerekse yan ürünleriyle bölgeye canlılık katabilecek bir seçenek olarak görülüyor.

Vanlı vatandaş şöyle diyor:

“Biz yıllardır üreticiye alternatif ürünler öneriyoruz ama destek ve alım garantisi olmayınca üretici riske giremiyor. Ayçiçeği bu bölgede denendi ve başarılı sonuçlar elde edildi. Yağlık üretim için kurutma ve sıkım tesisleri kurulursa, bu iş Van’a büyük kazanç sağlar.”

VATANDAŞ NE DİYOR?
Muradiye ilçesinde çiftçilik yapan vatandaş, 2023 yazında deneme amaçlı 3 dönüm arazisine ayçiçeği ekmiş. Deneyimlerini şöyle aktarıyor:

“Açık konuşayım, bu kadar verim beklemiyordum. Toprakla çok uğraşmadım, sadece zamanında ektim ve iki kez suladım. Sonuçta dönümden yaklaşık 250 kg ürün aldım. Eğer bu desteklenirse ve alım fiyatı makul olursa, seneye 30 dönüm ekerim. Bölgede ilgi var ama tedirginlik de çok.”

Yüksekova’dan Van’a gelen vatandaş üreticilere sesleniyor:

“Ayçiçeği sadece gıda değil, kozmetik ve biyoyakıt için de kullanılıyor. Kadın girişimcilere bu alanda destek sağlanırsa, tarımsal kalkınma mümkün. Üstelik çok su istemeyen bir bitki. Van gibi su sorunu yaşayan iller için birebir.”

AVANTAJLAR VE ZORLUKLAR
Avantajlar:
Yüksek güneşlenme süresi

Kuraklığa dayanıklılık

Alternatif ürün ihtiyacını karşılaması

Endüstriyel katma değer

Zorluklar:
İlk yatırım maliyeti (tohum, ekipman)

Alım garantisi eksikliği

İşleme tesislerinin yetersizliği

Devlet desteğinin sınırlı olması

GELECEĞİN STRATEJİK ÜRÜNÜ OLABİLİR
 

Van'da kurulacak entegre tarım sanayisi yatırımlarıyla, ayçiçeği bu bölgede stratejik bir ürüne dönüşebilir.

Vatandaş, bu durumu şöyle değerlendiriyor:

“Van gibi sınır kentlerinde tarımı desteklemek, hem ekonomik hem de sosyokültürel açıdan kritik. Ayçiçeği, düşük riskli ve geniş kullanım alanı olan bir ürün. Bölgede kooperatifleşme ve toplu üretim modeliyle büyük başarılar elde edilebilir.”

VAN’DA AYÇİÇEĞİ YETİŞİR Mİ?
Evet, Van’da ayçiçeği yetişir. Hem de başarılı bir şekilde. Ancak bu potansiyelin hayata geçmesi için bazı adımlar şart:

Devlet desteklerinin artırılması

Alım garantisi mekanizmalarının kurulması

Yerel eğitim ve yayım çalışmaları

İşleme tesisleri ve pazarlama altyapısı

Van’ın güneşi sadece gökyüzünü değil, tarlaları da aydınlatabilir. Yeter ki o sarı çiçeğe bir şans verilsin.
 

Van - Van Haber - vanhaber - Van Gazetesi - Van haberleri - Van Son dakika - Van Haberleriniz