Van Kahvaltısı: Van'ın En Ünlü ve Lezzetli Kahvaltılarından Bir

Van ilinde en çok merak edilenlerden bir ise; Van kahvaltısı ve özellikleridir. Batı illerinde kahvaltı kültürünün yerini küçük aparatlar alırken Van ilinde ise; durumlar biraz farklı olmaktadır.

Baba ve annelerimizin gençliklerinde Van kahvaltısını anlattıklarında; lezzetli ve eşsiz damak tadında olduğunu ifade ederlerdi. Kendisine has peyniri, tere yağı, köy yumurtası, yoğurdu, sütü ve tandır ekmeğinin yanı sıra; birde köylerde tandırda yapılan tereyağlı çöreği ile birlikte sımsıcak kaçak çay ile kahvaltı yaptıklarını söylerdiler...
Şimdi durum biraz daha farklı oldu. Sade ve yerli kahvaltı yerine; daha çok serpme kahvaltıyı tercih ederek Van kahvaltısı adı altında kahvaltı yaptıklarını düşünürler... Oysaki gerçek bir kahvaltı yapmak istiyorsanız; Van ili merkezinde yer alan Van kahvaltı salonları ya da fırından ekmeğinizi ve diğer malzemelerinizi kahvaltı salonunda alarak bir kahvede yapabilirsiniz.

Kısacası; Van kahvaltısı: Van'ın en ünlü ve lezzetli kahvaltılarından biri olduğunu da unutmayalım.

Sizler için araştırımız Van kahvaltı kültürünü dilerseniz göz atınız.
Van kahvaltısı olgusunun oluşmasının en büyük nedeni Van ilinin İpek Yolu üzerinde olmasıdır. İpek Yolu'nun üzerinde oluşu, bu kahvaltının oluşumun en büyük nedenidir. Van kahvaltısında bulunan her şey son derece lezzetli ve tazedir. Van kahvaltısında neler bulunur diye merak ediyorsanız Van kahvaltısında bulunan bazı yiyecekleri sıralayalım: Murtuğa, zeytin, yumurta, kavurmalı-sucuk, beyaz peynir, otlu peynir, cacık, yayık tereyağı, Van balı, yoğurt kaymağı, süt kaymağı, örme peynir…  Bunlara ek olarak yaz ve kış aylarında bal-pekmez, piyaz, cacık, tahin gibi eklemeler de görülebilmektedir. Van kahvaltısı semaver eşliğinde pişen çay ve taş fırınlarda pişen lavaş ekmeği ile servis edilir. Çay, Van kahvaltısında önemli bir yere sahiptir; fakat duruma göre keçi ve koyun sütü de istenebilir. Van kahvaltısında pastane işi ürünler göremezsiniz. Van'da bulunan kahvaltı salonları da gün ışığı ile açılır ve gün batarken kapanır.

Yöre halkının hayvancılıkla uğraşması, süt ve süt ürünlerine gereken önemin verilmesi; Van’ın kültürü, doğası ve tarihi kadar yeme kültürünü de ön plana çıkarmıştır.

İlk kahvaltı salonu
Van'da modern anlamda ilk kahvaltı salonu Mehmet Emin ve Nusret Şahin tarafından Cumhuriyet Caddesi üzerinde 1947 yılında açılmıştır. Açılan bu kahvaltı salonunun ismi ''Süt Evi''dir. O zamanlar menüde tahin, pekmez, otlu peynir, çay ve süt vardı. 1950'de devri gerçekleşen bu mekân, daha sonra kapandı. 1953 yılında Fevzi Timur ve Mehmet Timur tarafından, ikinci Süt Evi açıldı. Uzun yıllar boyunca turistlerin ilgisini çekti. 1970'li yıllarda salon sahibinin askerde sucuk, kavurma, kaşar peyniri, zeytin, beyaz peynir gibi gıdalarla tanışması ile Van kahvaltısı çeşitlendi.

Van Kahvaltısı Ne Zaman Rekor Kırdı?
Van kahvaltısı, Guinness Rekorlar Kitabı’na girdi. Daha önce ABD’ye ait olan 18 bin 941 kişilik rekor, 51 bin 793 kişiyle dünyanın en kalabalık sofrası olarak kırıldı.
an Kalesi yanında bulunan Atatürk Kültür Parkı’nda yapılan rekor denemesine sabahın erken saatlerinden itibaren Vanlılar akın etti. İlk 1 saat içinde 18 turnikeden geçenler tek tek sayıldı. Geçenlerin bayısı 40 bini bulunca girişler durduruldu. Ancak vatandaşların ısrarı üzerine yeniden girişlere devam edildi. 2.5 saat süren girişin ardından hazırlanan kahvaltı paketleri dağıtıldı. Dev semaverlerden çaylar ikram edildi. Guninness Türkiye Hakemi Şeyda Subaşı Gemici, kahvaltının startını verdi. 1 saat boyunca rekor denemesine katılalanlar tıklım tıklım dolan alanda kahvaltılarını yaptı. Daha sonra alınan rakamlar, çekilen görüntü ve fotoğraflarla yapılan değerlendirme sonrası rekor açıklandı.51 bin 793 kişiyle dünyanın en kalabalık sofrası olarak kırıldı.

Rekorun açıklanmasının ardından alandaki vatandaşlar halaylar çekerek sevinçlerini dile getirdi. Kahvaltıda Van’a özgü otlu peynir, murtuğa, kavut, cacık, tahin, pekmez, bal terayağı, sucuk, ceviz, domates zeytin, kaymak, kavurma ve reçel dağıtlıdı.

Van Otlu Peyniri Nasıl Yapılır? İçindeki Otlar Nelerdir?
Bahar aylarında yeşillenen Van’ın verimli topraklarından elde edilen otlarla yapılır. Sadece bir değil birkaç otla yapılan Van otlu peynir otu çeşitli isimlerle anılmaktadır. Sirmo, suh, mendi, yabani kekik, heliz ve yabani nane gibi otlardan oluşan bu peyniri yapmak biraz sabır ve zaman isteyecektir.

Yöresel otlar, bahar aylarında dağ eteklerinden ve yaylalardan toplanarak yemeklerde kullanmak için ve peynirlere eklenmek için muhafaza edilir. Van yemek kültüründe bu otların yeri çok ayrıdır.

Doğal olarak evinizde yapmak istediğinizde Van otlu peyniri içindekiler listesini gözden geçirmelisiniz. Bir malzemenin eksik olması bütün lezzeti etkileyebilir. Koyun, inek, keçi sütü ile yapılan peynir içine dağlardan toplanan çeşitli otları ilave ederek mayalandırma işlemi yapılır.

Öncelikle sütler taze sağılmış olmalıdır. Süzülüp temizlendikten sonra sütler kaynatılmaya başlanır. Kaynayan süt soğumaya bırakılır ve 30 derecelik bir ısı yakalanır. Isısı dengelenen süte peynir mayası ilave edilir. Maya eklenen süt, yaklaşık 2 saat içinde pıhtılaşmaya başlar. Bu sürede peynir içine eklenen mendi, dağ nanesi ve dağ kekiği, heliz gibi otlar yıkanıp ince ince doğranır.

Sütün peynir kıvamına gelmesi için bekletilecek bez torba temizlenir ve hazır edilir. Otlarla karıştırılan peynir bez torba içine eklenir. Torbanın ağzı kapatılır ve bir süzgeç üzerine bırakılır. Bu aşamada peynir suyunun gitmesi için beklenir. 6 saatlik bekleme sürecinden sonra peynir, torbadan çıkarılır. İstenilen büyüklükte dilimlenir.

Van Otlu Peyniri Nasıl Saklanır?
Peyniri muhafaza etmek için salamura yöntemini tercih edebilirsiniz. Geleneksel bir yöntem olan kuru tuzlama ile peynirin ömrü daha uzun olacaktır. Toprak küplerde veya plastik bidonlar içinde saklanarak toprak altına gömülür. Toprak altında saklayacağınız peynirlerin üzerine üzüm yaprağı koyarsanız dış etkenlerden korumuş olursunuz. Bu süreç biraz daha uzundur. En az 3 ay beklemelidir. Bekleme süresi 3 aydan fazla olduğunda peynir daha lezzetli bir hal alacaktır.

Peynirleri küplere doldururken dikkat etmeniz gereken bir husus vardır. Küpte veya plastik bidonda boşluk kalmamasına dikkat etmelisiniz. Peynirin lezzetlenmesi için saklama kabında boşluk olmaması gerekmektedir. Küplerin çevresini çamurla kaplamak da bu peynirin kendine has bir özelliğidir.

Marketlerden alınan fabrika üretimi peynirler ambalaj içinde veya saklama kabında dolapta muhafaza edilebilir. Fakat bu tür peynirlerin ömrü çok uzun olmayacaktır. Bidon ve küp peynirlerinin ömrü daha uzun olacağı için, bu peynirleri tercih etmekte fayda var.

Van Otlu Peyniri Kalori ve Besin Değeri
Van kahvaltılarının baş tacı otlu peynir ile sandviç, tost ve omlet bile yapabilirsiniz. Koyun sütünden elde edilen Van otlu peyniri kalori miktarının sağlığı tehdit eden bir durumu olmamaktadır. İnce bir dilim yediğinizde 25 kalori almış olursunuz. Tabi bu ince dilim 25 gram ise.

Protein açısından oldukça zengin bir peynir türüdür. Koyun sütünün faydaları bu peynirle vücuda yansımaktadır. İnce bir dilimde 3.88 protein vardır. 0.23 karbonhidrat, 6.5 gram yağ içermektedir. Kas ve kemik gelişimi için gerekli olan kalsiyum değeri ise 175 olarak tespit edilmiştir. Tam bir kalsiyum ve protein deposudur.

Van Otlu Peyniri Faydaları ve Zararları Nelerdir?
Ülkemizde de yapılan çeşitli araştırmalar sonucunda, elde edilen bilgilere göre Van otlu peynirin faydaları birçok hastalığa şifa olacak nitelikte. İşte yöresel lezzet Van peynirin faydaları:

Van otlu peyniri içindekiler ile antimikrobiyal özellikler taşımaktadır. Yayla ve dağ eteklerinden toplanan doğal otlar, vücuttaki mikropları yok ettiği gibi, daha sonra mikrop oluşmasını da önlemektedir.

Peynire ilave edilen sirmo, kekik ve nane gibi otlarda C vitamini bulunmaktadır. C vitamini sayesinde bağışıklık sisteminiz daha da güçlü olacaktır.

En doyurucu peynir olarak bilinen Van otlu peyniri, kahvaltıdan sonra sizi uzun süre tok tutacaktır. Böylece daha az acıkıp kilo kontrolü sağlayabilirsiniz.

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma sonucunda, içindeki suh bitkisi sayesinde, diyabet hastalarına umut ışığı olmaktadır.

Kan şekerini düzenleyen, sıkça susama ihtiyacını dengeleyici özelliği bulunmaktadır. Bu özelliği sayesinde diyabetik beslenmelerde tercih edilmektedir.
Pankreastaki beta hücrelerini yenileyerek diyabet hastalarının tedavisinde kullanılmaktadır.

İçeriğindeki doğal otlar sayesinde, vücudunuzda enfeksiyon riskini ortadan kaldırmaktadır.

Bağırsak tembelliği yaşayanlar için de etkili olarak kabızlığı ortadan kaldırır. Her sabah tükettiğinizde bağırsaklarınızın düzene girdiğini fark edeceksiniz.

B2 vitamini yönünden zengin bir peynirdir. B2 vitamini göz sağlığı için alınması gereken vitaminlerden biridir. Katarakt oluşumunu engellemektedir.

İlerleyen yaşlarda görülen kemik erimesini önler ve çocuklarda kemik gelişimini destekler.
Şu ana kadar kimse Van otlu peynir zararları şikayeti ile doktora gitmemiştir. Biraz tuzlu olduğundan tansiyon hastalarının ölçülü yemesi tavsiye edilmektedir. Türkiye Böbrek Vakfı Başkanı Timur Erk, Van peynirinin içindeki tuz miktarından dolayı insanlarda tansiyon ve mide kanseri riski olduğunu ifade eder. Bu riski ortadan kaldırmak için peynirdeki tuz miktarını dengelemek gerektiğini de ekler.

Van Otlu Peyniri Fiyatı Ne Kadardır? Nereden Alınır?
Yapımı biraz zahmetli olduğundan ve koyun sütü içerdiğinden Van otlu peynir fiyatı diğer peynirlere göre biraz yüksektir. İçinde yer alan otlar da sadece yöresel bir ot olduğu için bahar aylarında toplanır. Bu durum ise peynir fiyatına yansımaktadır. Peynircilerde bulabileceğiniz bu peynirin bir kilosu için ortalama 190 TL ödeyebilirsiniz. Yolunuz Van’a düşerse yerel esnaflardan en doğal haliyle de peyniri alabilirsiniz.

Taze olarak Van otlu peyniri almak istediğinizde, Mayıs ortası gibi Van’da bulunan peynircilerden temin edebilirsiniz. Yerel esnafların internet üzerinden yapmış oldukları satış imkanı sayesinde de güvenilir sitelerden bir iki işlemle kapınıza kadar gelebilir. Aldığınız Van otlu peynirler ile nefis gözlemeler, börekler ve omletler hazırlayabilirsiniz.
 

Van Gazetesi - Özel Van Haber