Anasayfa
  • Van Haber
  • Van
  • Van Gazetesi
  • Van Haberleri
  • Bilim-Teknoloji Turizm Dünya Eğitim Ekonomi Güncel Gündem Kültür-Sanat Magazin Sağlık Spor Siyaset
  • Ara
SON DAKİKA:
16:47
Van Haber - VAN BASIN İL MÜDÜRÜ DEĞİŞTİ
Video Galeri Foto Galeri Yazarlar Üye Paneli
A
Büyüt
A
Küçült
Reklam
  1. Köşe Yazarları
  2. Şemsettin Polat
  3. Urartu Kürd Devleti ve Uygarlığı
Yayınlanma: 30 Kasım 2022 - 19:05

Urartu Kürd Devleti ve Uygarlığı

30 Kasım 2022 - 19:05
TAKİP ETTAKİP ET
A
Büyüt
A
Küçült
Şemsettin Polat
Şemsettin Polat
[email protected]
Şair Hukukçu

Urartu Kürd Devleti ve Uygarlığı

(MÖ 860 - 580)

 

 Van gölü civarında ve Hakkari taraflarında akraba ve komşu olan Nairi ( nehri)  ve Urartuların  beyliklerinin birleşmesi ile  Urartu Devleti meydana geldi.  Urartuların kökeni Hurri Kürdlerine  dayanıyor.  Urartu halkına dağların kralları denirdi.  

Urartu Devleti Doğu Anadolu, Kuzey Irak, Batı İran, Ermenistan ve Aras havzası dahil Akdeniz'den Hazar denizine kadar olan bölgeleri içeriyordu. Güney komşuları olan Asur Devleti'nin sürekli saldırıları ve savaşları nedeniyle Urartular 3 başkent değiştirmek zorunda kaldılar.

1- Sêkanîa    ( Gevaş civarında )

2 -Arzaşkon ( Erciş'te  Van gölü kıyısında)

3- Tûjba         (Van merkez'de bugünkü Van Kalesi)

 

Başkenti Tûjba (Van) olarak kurulan Urartu Devleti, Kürdlerin tarihte kurdukları en önemli imparatorluk ve devletlerden biri olmuştur.

 

Tıpkı milattan önce kurulan Sümer site devletleri, Babil Kürd imparatorluğu, ( Babilonya    = Kardûnîyes), Mitanniler, Hititler, Kassitler ( Cemşid imparatorluğu) Hattiler, Hûrriler, Lololar( Lulubîler), Guti ( Cûdiler), Subari (Zûbari =Zébarî) Manna ( Bûkan) krallığı, (Med imparatorluğu),  Kardûkia (  Korduene Kardu) bugünkü Cizre ve Botan Bölgesi'nin tarihi ismidir.

Komagene ( Koma Geli) Partlar gibi.Milattan sonra da kurulan Kürt devletleri, emirlikler, prenslikler, beylik ve eyaletler, Kürt Krallık ve Cumhuriyetleri, özerk bölge ve federe Devletleri de sırası  geldikçe anlatılacaktır.

Urartu ve Ararat kelimeleri Asur dilinde yüksek ülke anlamına geliyor . Urartular kendilerine Biaini derlerdi . Tûjba, Van kalesi'nin Urartulardaki ismidir.  Tûj , keskin sert demek (ba) ise rüzgar anlamına geliyor. 

Tûjba birleşik kelimesi sert rüzgar anlamına geliyor. Erek Dağına Vérek denilirdi. Vérek Kürdçede cesur, nevérek ise korkak anlamına geliyor. 

Urartular döneminde Tûjba (Van) kalesine Erek (Vérek) dağı eteklerindeki Şûşanis köyünden könk denilen borularla yer altından su akıtılırdı. Toprakkale'ye Keşişgöl ( Turnagöl) denilen Urartu eseri bu baraj gölünden yine yer altından borularla su verilirdi. 

Van Ovasının yukarı kısmına yine Keşişgölden su verilirken, aşağı kısmına ise Urartu eseri Şahmîran ( Şamran) kanalından su verilirdi. Ovadaki tarla, bahçeleri sulama işinde kehriz denilen su kaynaklarından yararlanırdı. İçme suyu olarak Zernebat denilen temiz kaynak suyu kullanılırdı. 

Urartular Van Gölü'ne yukarı deniz ,Urmiye Gölüne de aşağı deniz derlerdi . Urartu kral mezarları ,Van kalesi'nin güneye bakan yüzünde taş kayalara oyulmuş ve günümüze kadar sağlam olarak gelmiştir.  Urartular at yetiştiriciliğine  çok önem verirlerdi.  Kral Minia'nın altı bin koşucu ,cins atları vardı. Atların boyunlarına kartal işlemeli takılar takılırdı. Demir maddenini ilk bulan, işleyen ve kullanan Urartulardır . Demirden savaş araçları silahları yapan lUrartulardır(Mızrak vs gibi)

Buğday ekiciliği çok gelişkin düzeydeydi. Tahıllarını büyük küplerde muhafaza etmeleri günümüze kadar gelmiştir. Gevaş'ın Van Gölü kıyısında ve Erçek (Arçak) Gölü kıyılarında yapılan arkeolojik kazılarda, bugün o yörelerde giyilen kadın giysilerinin örneklerine rastlanmıştır.

 

Kalelerin mesken olarak kullanılan bölümlerinde günümüzde modern tuvalet taşı ve küvetleri bulunmuştur. 

Kadınlar boncuk ve bazı ziynet eşyaları kullanırdı. Boncuklar Kalecik kalesinde bulunmuştur. Taş işçiliği ve anıtsal mimari ileri düzeydeydi.

Urartuların zenginliklerine dağ ve yaylalarına hayran olan Güney komşu Asur kralları, akınlar düzenleyerek her fırsatta bu ülkeyi ele geçirmeye çalışırlardı. Çok sağlam yapılan Van kalesine giremeyince etrafta topladıkları insanları Van kalesinin dış kapısında kellelerini keserek insan kafatasından kümeler yapar etrafında Sevinç naraları atarak eğlenirlerdi .

Asur kralı Sargon Urartu dağlarını yün boyar gibi kanla boyadım diyordu.

 Urartu kralı Minua , Van'ın bugünkü Edremit ilçesinde bulunan Kadembastı parkını dünyanın en güzel ağaç ve çiçeklerini getirip diktirmiş ve dünyada eşine rastlanmayan güzellikte bir cennet (Biheşt)  yaratmıştır. Bu cennet parkı eşi Tariya'ya adamıştır . 

Parkın kenarında geçen  Şahmiran kanalının içindeki bir taş kayaya da " her kim ki bu kanalı ve parkı ben yaptım ,Minia   yapmadı derse büyük Tanrı Xaldî onu kahretsin" diye beddualı bir yazıt da bırakmıştır. 

Bu cennet bahçe,daha sonra Babil Kralı Nabakadnazar ( Buxtunesir)e de ilham kaynağı olmuş,o da Med (Media) imparatorunun eşi Amydis için böyle bir park yaptırmıştır. O meşhur Babil Asma Bahçeleri böyle doğmuştur. 

Urartu İmparatorluğu pek çok konuda dünyaya örnek olmuş parlak bir Kürd uygarlıktır.

Urartu İmparatorluğu ekonomik açıdan çok İleri düzeydeydi.Kendi giyim, kuşamlarını kendileri üretirdi.Hayvan yetiştiriciliğinde atla birlikte, boğa ile koyun, keçi ve saire gibi büyük ve küçükbaş hayvanlar yetiştirir ve yararlanırdı. Urartu Ülkesi ormanlık, ağaçlık, çiçekler ve çeşitli bitki örtüsüyle kaplı çok güzel bir ülkeydi .Güney komşuları Asurluların başkenti Ninawa'dan Tujba (Van'a)asker sevkiyatı için yol yapılırken  iki kişinin yan yana geçebilecek şekilde yol ve geçitler açılırdı. Van'dan Akdeniz'e kadar bir sincap hiçbir yere inmeden daldan dala atlayarak gidebilirdi, tarihi bulgular bize bunu söylüyor .

Hançer ,çekiç gibi birçok alet edevat da yapmışlardır. Urartu uygarlığı pek çok konuda dünyaya örnek olmuş parlak bir Kürt uygarlığıdır .

Urartular çok tanrılı dine taparlardı .Van Akköprü semtinde bulunan ve Meher Kapı kutsal anıtında 79 Tanrı ismi yazılıdır.

Urartu Bazı Erkek Tanrıları:

1- Xaldî:Devletin baş Tanrısı, yer ve gök tanrısı 

2- Şîvînî:Güneş Tanrısı 

3- Teşiba ( Tujba): Fırtına Tanrısı 

4 - Aldî:Yüce Evren Tanrısı 

5- Ardînî (Muşaşır Antik Kent Tanrısı)

 

Urartu Bazı Kadın Tanrıları (Tanrıçalar) :

1- Arûbanî:( Baş Tanrı Xaldî'nin zevcesi)

2- Xûba (Xûbata)

3- Ardî 

4- Sardî

5- İpharî

Urartu Kralları:

1-Aramo (MÖ 860-840)

2 -1.Serdûrî (840- 830)Van Kalesi'ni yapan kraldır.

3-İşpûnî (830 -810 )

4-Mînîa ( 810- 785 )

5-1. Argeştî (785 -756)

6- 2.Serdûrî ( 756- 730 )

7-2.Argeştî(755- 745 )

8-1.Rûsa (737 -714 )

9-2.Rûsa (680- 639 ):Van merkezdeki Toprakkaleyi ve Adilcevazdaki  Kef kalesini kurmuştur.

10-3. Serdûrî oraya (639 -625)

11- 4.Serdûrî(625- 620)

12- Erimena (620-605 )

13 -3.Rûsa(605 -590)

Urartu Kaleleri:

1 -Tujba (Van Kalesi )

2 -Anzaf Kalesi 

3 -Xoşab Kalesi (Mevcut Kaleden önce onun yerine yapılan Kale)

4-Çavuştepe Kalesi (Gürpınar'da) 

5-Xorkom (Zengibar Kalesi) Muradiye'de 

6-Arzaşkon  Kalesi( Erciş'te Van Gölü sahilinde)

7-Toprakkale (Van merkezde)

8-Amik Kalesi (Van Gölü'nün doğu kıyısında)

9-Aryanis (Ayanis) Kalesi: Van Gölü'nün doğusunda bir Tepe üzerinde Van denizine hakim stratejik bir yerde, Sîpan (Süphen) Dağı'nın bütün ihtişamı ile gören, seçkin yöneticilerin ikamet ettiği bir saray kaledir.

10-Kef Kalesi(Adilcevaz'da)

11-Belk Burc(Doğubeyazıt'da)

12-Tepeköy Kalesi(Erzurum'da)

13 -Xarpût( Elazığ'da )

14 -Altıntepe( Erzincan'da) 15 -Bastam (Urmiye Gölü'nün kuzeyinde)

16- Armavîr (Ağrı Dağı eteklerinde )

18- Karmîr Blûr (Sêvan Gölünün batısında )

19- Hasanlu(Urmiye Gölü'nü güneyinde )

20 -Kelîşîn( Başkale Urmiye sınırında )

21 - Horom (Iğdır- Azerbaycan Sınırında )

Eski Kürtlerde ve akraba topluluklarda kullanılan kelimelerin başındaki (Ar, Arî,Arîn ,Arya,Aryan ve s) kelimeleri Ateş anlamına gelmektedir. Bilindiği üzere Kürtlerde Ateş kutsaldır. (Newroz ateşi gibi )Aynı şekilde güneş te kutsaldır. Bugün resmi milli Kürdistan bayrağında güneş var. Bu nedenle Kürtlere Güneşin ve Ateşin çocukları derler,yaşadıkları bölgelere de dağlar ve nehirler ülkesi denir. Tarihte Kürtlere  Işık insanları da denirdi.

Kürt dili dünyada şiire en elverişli üç dilden biridir. (Farsça ,Kürtçe, İngilizce)

Kürt dili Hindo-Avrupa dil ailesinin Aryan (Ari)dil grubuna girer. Her dilin mensup olduğu bir dil ailesi ve grubu vardır .Mesela Türk Dili de Ural -Altay dil ailesinin Mongol (Moğol) dil grubuna giriyor.

Bugün Göbeklitepe denilen arkeolojik kazılarda ortaya çıkan ve asıl ismi Kürtçe olan yere Girê Miraza (Türkçesi Dilekler Tepesi) dünyanın bilinen en eski 12.000 yıllık uygarlığı bölgemiz Şanlıurfa (Ruha'da )bulunması nedeniyle Kürtlere ait olduğu kuşkusuzdur.

Aynı şekilde yine Şanlıurfa (Ruha) bölgesinde keşfedilen Newala Çolê (Türkçesi çöl deresi) uygarlığının da Kürtlere ait olduğu kesindir .Newala Çolê uygarlığı 10.000 yıllıktır.

Tevrat'a göre Nuh tufanında Nuh peygamberin gemisi Ağrı Dağı'nın tepesine konuyor. Kur'ana göre ise Cûdî dağına konuyor. Ağrı dağı da, Cûdî Dağı da Kürt coğrafyasına ait Dağlardır. Peygamber Hz.İbrahim'in Nemrut'la kavga ve savaşı da Şanlıurfa merkezinde olmuştur. İbrahim Peygamber'in kardeşi Harran'ın ismi Urfa'da bir ovaya verilmiş ve Harran Ovası olmuştur.

 Tarihte onlarca devlet kuran uygarlıklar yaratan Kürt halkı bugün dört tarafı kuşatılmış, ablukaya alınmış duruma getirilmiştir.Ancak unutulmasın ki her sıkıntının, her sorunun kendi mantığı içinde bir çözümü vardır.Bu çözüm bir şekilde gerçekleşecektir.

 Nereden bakılırsa bakılsın dünya uygarlığının doğuş yeri, merkezi ve adresi Kürt coğrafyasıdır.

 

 

 

Yazarın Diğer Yazıları

  • Kürtlerin Tarihte Kurdukları Emirlik, Prenslik ve Beylikler - 16 Şubat 2024
  • El Cezire - 19 Ocak 2024
  • SİLVAN MİTİNGİ VE SONRASI - 27 Aralık 2023
  • Şerafettin Elçi - 21 Kasım 2023
  • Musa Anter - 02 Kasım 2023
  • Şemsettin Polat'ın önemli görüşmeleri - 04 Temmuz 2023
  • SENDEN AYRI YAŞAYAMAM - 30 Haziran 2023
  • BİRİNİ SEVİYORUM - 16 Nisan 2023
  • BENİM CANIM SENSİN - 08 Nisan 2023
  • SANA DOYAMIYORUM - 04 Nisan 2023
  • NEDİR BU HİDDET VE ŞİDDET - 27 Mart 2023
  • İLK BAHAR - 23 Mart 2023
  • KÜRD VE AKRABA TOPLULUKLARININ MİLATTAN ÖNCE KURDUKLARI DEVLETLER - 06 Mart 2023
  • Tarihte Kurulan Kürd Devletleri - 04 Şubat 2023
  • Hitit Kürd Devleti ve Uygarlığı (M.Ö 1700-1200 )    - 27 Ocak 2023
  • BU VAN BİZİM - 15 Ocak 2023
  • Med Kürd Devleti ve Uygarlığı - 29 Aralık 2022
  • HODRİ MEYDAN - 02 Kasım 2022
  • İLKBAHAR - 01 Kasım 2022
  • BARIŞ OLSUN - 19 Ekim 2022
  • 1
  • 2
  • 3
Köşe Yazarları
BİLGİ KİTAPLARDA , BİLGELİK KALPTE YAZILIDIR
Dilek KAYHAN
BİLGİ KİTAPLARDA , BİLGELİK KALPTE YAZILIDIR
Abdülhamit Kahraman
Abdülhamit Kahraman
GÜLÜMSE
GAZZE'NİN KARDEŞLERİ
Eyyüp Ay
GAZZE'NİN KARDEŞLERİ
Eksik
KADİR KONCA
Eksik
Eyşan Yetkin
Eyşan Yetkin
Eğilen Başak, Bilgeliğin Simgesidir
AYBÜKE KARAARSLAN
AYBÜKE KARAARSLAN
DENEMEK VE ÖĞRENMEK
Caner Akelma
Caner Akelma
Caner Akelma Kimdir?
Nisa Günbeyi
Nisa Günbeyi
Ruh-i Raşedar
Taner Dilce
Taner Dilce
EN KÖTÜ BARİŞ EN İYİ SAVAŞTAN İYİDİR
ABD-ÇİN: Ticaret Savaşları
BURHAN AKMAN ☫
ABD-ÇİN: Ticaret Savaşları
Van Haber Sohbetleri
Van Haber Sohbetleri
Van'da otel tartışmaları devam ediyor
Hikmetullah Yetkin
Hikmetullah Yetkin
Vicdanımızı kirletmeyelim
Derya Güçlüer
Derya Güçlüer
Yitirilmiş Hayatlar
BAŞAK AVCI
BAŞAK AVCI
Hayat Kuşağı
Nisanur Tatlı Aşkın
Nisanur Tatlı Aşkın
BİR VARMIŞ, BİR VARMIŞ
Albert Yetkin
Albert Yetkin
Temel'in Teyo ile imtihanı
Emrah Gürbüz
Emrah Gürbüz
Taklitlerle Yaşamak
NUPELDA DEMİRCİ
NUPELDA DEMİRCİ
Uyan Yaşamak
Şemsettin Polat
Şemsettin Polat
Kürtlerin Tarihte Kurdukları Emirlik, Prenslik ve Beylikler
Havin Bahar Şimşek
Havin Bahar Şimşek
Zamanın bıraktığı kalıcı izler
Şimdi birlik olma zamanı. Haydi Türkiye!
BURAK ÇAKAR
Şimdi birlik olma zamanı. Haydi Türkiye!
3.Düğüm
SEMRA ÇELİK
3.Düğüm
Bilgin Berge
Bilgin Berge
Kaç pazarlık ömür kaldı...
Eskimeyen Aynalar
Çiris Turgut
Eskimeyen Aynalar
Adem Turan
Adem Turan
UMUT DİN ARASINDA KALAN VİCDAN
3 ARALIK DÜNYA ENGELLİLER GÜNÜ
Hanefi Baykara
3 ARALIK DÜNYA ENGELLİLER GÜNÜ
ÖLÜ ADAMIN HATIRALARI 1
Zeki Tekin
ÖLÜ ADAMIN HATIRALARI 1
Covit Pozitif
Zeynep Demirbacak
Covit Pozitif
Senem Arvas'tan HELİSE TARİFİ
Van Aşcılar ve Pastacılar Derneği
Senem Arvas'tan HELİSE TARİFİ
Beşiktaş - Galatasaray muhtemel ilk 11, maç önü rapor ve tahmin
ŞAHİN GÜNEŞ
Beşiktaş - Galatasaray muhtemel ilk 11, maç önü rapor ve tahmin
Gayrimenkul Değer Artışı
Mehmet Yetkin
Gayrimenkul Değer Artışı
Obez Büyüme
Adem Kulaberoğlu
Obez Büyüme
Çok Okunan Haberler
Van Haber - Gençler, Van'da Çamaşır Kazanı ile Isındı
Van Haber - Gençler, Van'da Çamaşır Kazanı ile Isındı
Van’da Nüfus Hizmetlerinde Adres Değişikliği
Van’da Nüfus Hizmetlerinde Adres Değişikliği
Van'da katır üzerinde 97 Kilo Uyuşturucu yakalandı
Van'da katır üzerinde 97 Kilo Uyuşturucu yakalandı
Ana Sayfa
Van Haber
Van
Van Gazetesi
Van Haberleri
Bilim-Teknoloji
Turizm
Dünya
Eğitim
Ekonomi
Güncel
Gündem
Kültür-Sanat
Magazin
Sağlık
Spor
Siyaset
Köşe Yazarları
Foto Galeri
Video Galeri
Biyografiler
Vefatlar
Yerel Haberler
Üye Paneli
Günün Haberleri
Arşiv
Gazete Arşivi
Karikatürler
Anketler
Hava Durumu
Gazete Manşetleri
Nöbetci Eczaneler
Namaz Vakitleri
  • Van
  • Van Gazetesi
  • Van Haber
  • Van Haberleri
  • Foto Galeri
  • Video Galeri
  • Köşe Yazarları
  • Biyografiler
  • Vefatlar
  • Üye Paneli
  • Yerel Haberler
  • Günün Haberleri
  • Arşiv
  • Gazete Arşivi
  • Karikatürler
  • Anketler
  • Hava Durumu
  • Gazete Manşetleri
  • Nöbetci Eczaneler
  • Namaz Vakitleri

  • Rss
  • Sitene Ekle
  • Van Haber
  • Künye
  • İletişim
  • Çerez Politikası
  • Gizlilik İlkeleri

Van Haber
Van Haberleri, Van Haber Gazetesi, Van Son dakika Haber, güncel haberlerin yanı sıra okuyucularına analizler, röportajlar ve özel dosyalarla da zengin bir içerik sunar. Böylece, Van ve çevresinde vanhaber, Van Haberleri, Sondakika van. Van Haber. Van Haber Gazetesi ve Van Haberleri tarafından kurulmuştur.
Sitemizde bulunan yazı , video, fotoğraf ve haberlerin her hakkı saklıdır.
İzinsiz veya kaynak gösterilemeden kullanılamaz. Yazılan yazılar yazarlara aittir. Van Gazetesi

Yazılım: Tumeva Bilişim

van haber